Την προσωπικότητα και την παρακαταθήκη που άφησε ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ, ο ηθοποιός, σκηνοθέτης, ακτιβιστής που άφησε την τελευταία του πνοή στα 89 του στο ησυχαστήριό του στη Γιούτα, σκιαγραφεί η κριτικός των New York Times, Αλίσα Γουίλκινσον.Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ είχε την ικανότητα να κάνει κάθε ρόλο να μοιάζει με αυτόν που γεννήθηκε να παίξει. Αλλά ο πιο ταιριαστός από όλους, κατά τη γνώμη μου, ήταν η ερμηνεία του ως Μπιλ ΜακΚέι στο “The Candidate”, τη σατιρική κωμωδία του 1972 που είναι ίσως η καλύτερη ταινία για τη σύγχρονη αμερικανική προεκλογική εκστρατεία που έγινε ποτέ, γράφει η Αμερικανίδα κριτικός.
Ο ΜακΚέι είναι δικηγόρος δημοσίου συμφέροντος, ο φιλελεύθερος γιος ενός δημοφιλούς πρώην κυβερνήτη της Καλιφόρνια, ο οποίος επιλέγεται από έναν πολιτικό σύμβουλο για να θέσει υποψηφιότητα εναντίον ενός εν ενεργεία Ρεπουμπλικάνου γερουσιαστή. Δεδομένου ότι όλοι υποθέτουν ότι ο ΜακΚέι έχει μια χιονοστιβάδα πιθανότητες να κερδίσει – συμπεριλαμβανομένου, το πιο σημαντικό, του ΜακΚέι – αυτός δέχεται απρόθυμα να θέσει υποψηφιότητα μόνο και μόνο για να έχει μια δημόσια πλατφόρμα για να μιλήσει για τις απόψεις του σχετικά με τη φροντίδα των μη προνομιούχων και το περιβάλλον.
Αλλά κάτι αστείο συμβαίνει στο δρόμο προς τη βραδιά των εκλογών: Αποδεικνύεται ότι αυτός ο όμορφος, χαρισματικός υποψήφιος είναι πολύ ελκυστικός, ειδικά στην τηλεόραση. Και καθώς τα ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις αυξάνονται, οι σύμβουλοί του αρχίζουν να προωθούν το μήνυμά του προς τις γενικότητες, αποφεύγοντας τις αρχές του, βρίσκοντας τρόπους να κάνουν μια τελική προσπάθεια γύρω από στιγμές που η συνείδησή του σε θέματα όπως η φυλή και η φτώχεια τον καταβάλλει. Στη διαδικασία, η ηθική του ταυτότητα αρχίζει να εξαφανίζεται και πίσω από την εικόνα του.
Και λειτουργεί. Κερδίζει. Καθισμένος έκπληκτος σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, μακριά από το πλήθος των μέσων ενημέρωσης, στρέφεται στον μάνατζέρ του και λέει μια πλέον διάσημη ατάκα: «Τι κάνουμε τώρα;»
Ο Ρέντφορντ συνέλαβε την ιδέα για την ταινία με τον σκηνοθέτη της ταινίας, Μάικλ Ρίτσι, κάτι που έχει νόημα: Η κληρονομιά του ηθοποιού και σκηνοθέτη, ο οποίος πέθανε την Τρίτη σε ηλικία 89 ετών, είναι τυλιγμένη τόσο στον ακτιβισμό του όσο και στα ανάμεικτα συναισθήματά του για τον ρόλο των πολιτικών στην αλλαγή του κόσμου. Οι απόψεις του δεν ακολουθούσαν ποτέ μια σαφή γραμμή, αν και έτεινε προς τα αριστερά. Ήταν γνωστός για την υποστήριξή του για περιβαλλοντικά ζητήματα, καθώς και για τα δικαιώματα των αυτόχθονων και των ΛΟΑΤΚΙ+. Υποστήριξε την επανεκλογή του Μπαράκ Ομπάμα και την υποψηφιότητα του Τζο Μπάιντεν και επέκρινε τις πολιτικές και την «ηθική πυξίδα» του Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά υποστήριζε τόσο τους Ρεπουμπλικάνους όσο και τους Δημοκρατικούς υποψηφίους κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Ωστόσο, όπως αποκαλύπτει η ταινία «Ο Υποψήφιος», ο Ρέντφορντ ήταν σκεπτικός ως προς το αν η πολιτική διαδικασία, τουλάχιστον στο αμερικανικό δικομματικό σύστημα, συνέβαλε σε πραγματική αλλαγή. Η ταινία θα μπορούσε να φανεί κυνική, αλλά περίπου πέντε δεκαετίες μετά την κυκλοφορία της, ηχεί περισσότερο με ρεαλισμό, επειδή εντόπισε κάτι πολύ συγκεκριμένο σχετικά με τη σύγχρονη προεκλογική εκστρατεία: λειτουργεί με το ίδιο οπτικό λεξιλόγιο με την ψυχαγωγία μας.
Ο ΜακΚέι ακολουθείται από κάμερες και η ταινία συχνά χρησιμοποιεί ένα στυλ cinéma verité, ενισχύοντας την αίσθησή μας ότι παρακολουθούμε την εκστρατεία όπως οι πιθανοί ψηφοφόροι του. Σε μια εποχή που βασίζεται στην εικόνα, οι υποψήφιοι επιλέγονται για την περσόνα τους, την ελκυστικότητά τους στον αγοραστή – εεε, τον ψηφοφόρο. Με τους συμβούλους τους, υφαίνουν μια αφήγηση που ελπίζουν ότι θα αντηχήσει σε ένα κοινό. Παίζουν ρόλο στις ιστορίες που λένε οι ψηφοφόροι τους και το κάνουν όλα μπροστά στις κάμερες. Οι πολιτικοί είναι διασημότητες. Είναι αστέρια.
Σε ένα φωτεινό γραφείο, πέντε άνδρες με μανίκια και ανοιχτές γραβάτες στέκονται στη σειρά.
Ρέντφορντ, δεύτερος από αριστερά, στην ταινία «Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου» (1976).
Αυτό είναι κάτι που ο Ρέντφορντ γνώριζε πολλά. Ευλογημένος με την ομορφιά που σε κάνει να παραδίνεσαι, ήταν ήδη ένας ηθοποιός που θα μπορούσε να κερδίσει χρήματα μέχρι το 1972. Η κάμερα αγαπούσε τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Το κοινό λάτρευε να τον βλέπει.
Η διασημότητα είναι ένα μεθυστικό ναρκωτικό, αλλά ο Ρέντφορντ – που ποτέ δεν δίστασε να αποφύγει αυτό που του παρείχε η φήμη – είχε επίσης την τύχη να ερωτευτεί με το μάτι την τέχνη που τον διαμόρφωνε και κατάλαβε διαισθητικά ότι είχε ένα ιδιαίτερο είδος επείγοντος και επιρροής. Τα επόμενα χρόνια, θα συνέχιζε να επιλέγει ρόλους που σχετίζονται με το πώς η αφήγηση ιστοριών στη δημοσιογραφία και τα μέσα ενημέρωσης είχε τεράστια δύναμη να αλλάξει τον κόσμο, όπως οι «Τρεις Μέρες του Κόνδορα» (1975) και «Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου» (1976). Αν οι κάμερες μπορούν να μετατρέψουν έναν συνηθισμένο άνθρωπο σε σύμβολο ελευθερίας και δύναμης για εκατομμύρια ψηφοφόρους απλώς κάνοντάς τους να πιστέψουν μια ιστορία, τότε οι ιστορίες έχουν και άλλες δυνάμεις.
Ενώ λοιπόν η ακτιβιστική κληρονομιά του Ρέντφορντ περιλαμβάνει άφθονο άμεσο πολιτικό έργο, άφησε πραγματικά το μεγαλύτερο στίγμα του στον κόσμο μέσω της ενασχόλησής του με τον ανεξάρτητο κινηματογράφο. Το 1981, ίδρυσε το Ινστιτούτο Sundance, προσκαλώντας 10 ανερχόμενους κινηματογραφιστές στο θέρετρό του στη Γιούτα για να συνεργαστούν με καταξιωμένους κινηματογραφιστές και ηθοποιούς για την ανάπτυξη ανεξάρτητων πρότζεκτ. Τρία χρόνια νωρίτερα, ο Ρέντφορντ είχε γίνει ο πρώτος πρόεδρος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Γιούτα/ΗΠΑ, που πραγματοποιήθηκε στο Σολτ Λέικ Σίτι, το οποίο ξεκίνησε για την προώθηση του αμερικανικού ανεξάρτητου κινηματογράφου. Μέσα σε λίγα χρόνια, θα μεταφερθεί στο Παρκ Σίτι, περίπου μία ώρα από το θέρετρο, και τελικά θα μετονομαστεί σε Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance.
Είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί η σημασία του Sundance για τον ανεξάρτητο κινηματογράφο, τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και παγκοσμίως. Πολλοί καλλιτέχνες που γνωρίζετε σήμερα – Quentin Tarantino, Chloé Zhao, Miranda July, Steven Soderbergh, Ryan Coogler, Nia DaCosta, Richard Linklater, Ari Aster, Ava DuVernay και πολλοί άλλοι – έφεραν το πρώιμο έργο τους μέσω των Sundance Labs και του φεστιβάλ.
Η χρηματοδότηση και η καθοδήγηση είχαν ανυπολόγιστη επίδραση, διασφαλίζοντας ότι καλλιτέχνες που συνήθως παραβλέπονται από το mainstream μπορούν να εργαστούν, και κάθε χρόνο, χιλιάδες λάτρεις του κινηματογράφου πεζοπορούν στα βουνά για να είναι από τους πρώτους που θα δουν τις ταινίες.
Με άλλα λόγια, το Sundance έχει αποδείξει εδώ και δεκαετίες ότι το έργο καλλιτεχνών που δεν ταιριάζουν στο τυπικό προφίλ του Χόλιγουντ ή των οποίων το καλλιτεχνικό όραμα βρίσκεται έξω από το mainstream, μπορεί να προσελκύσει ένα ενθουσιώδες και αφοσιωμένο κοινό. Και μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Redford παρέμεινε συνδεδεμένος με το Sundance, χαιρετώντας τους συμμετέχοντες και τους κινηματογραφιστές στις εκδηλώσεις του φεστιβάλ και του ινστιτούτου. Συχνά μιλούσε δημόσια για τη σημασία αυτού που έκανε κάθε καλλιτέχνης, καθώς και για τη σημασία του κοινού να αγοράζει εισιτήρια για να δει ταινίες που το προκαλούν και το εμπνέουν.
Όλα αυτά μπορεί να ακούγονται πολύ ιδεαλιστικά και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ρέντφορντ είχε μια ρομαντική χροιά. Αλλά ήταν πάντα σαφές ότι πίστευε ότι όλο το νόημα της διασημότητάς του, της άμεσης γνώσης του για τους τρόπους με τους οποίους οι κάμερες και τα μέσα ενημέρωσης δημιουργούν αφηγήσεις, ήταν να συνεχίσει να ανακατευθύνει αυτές τις αφηγήσεις για πάντα. Το να διασφαλίσει ότι περισσότεροι καλλιτέχνες είχαν την ευκαιρία να πουν τις ιστορίες τους, να στρέψουν τις δικές τους κάμερες, ήταν, για τον Ρέντφορντ, ένα θεμελιώδες βήμα στην οικοδόμηση μιας υγιούς δημοκρατίας.
Το 2002, αποδεχόμενος ένα τιμητικό βραβείο Όσκαρ για το έργο του στην προώθηση της ανεξάρτητης κινηματογραφικής παραγωγής, είπε ότι πίστευε ότι «διατηρώντας ζωντανή την ποικιλομορφία, θα βοηθήσει στη διατήρηση της βιομηχανίας μας» και ότι «το να μπορούμε να είμαστε μέρος μιας ελευθερίας έκφρασης που μας επιτρέπει ως καλλιτέχνες να πούμε τις ιστορίες μας με τον δικό μας τρόπο για την ανθρώπινη κατάσταση, την πολυπλοκότητα της ζωής, τον κόσμο γύρω μας, είναι ένα δώρο και όχι ένα δώρο που πρέπει να λαμβάνεται ελαφρά τη καρδία».
Το 2018, έγραψε ότι η ευθύνη του απέναντι στην επόμενη γενιά καλλιτεχνών ήταν «να τους βοηθήσει και να τους ενδυναμώσει, υπενθυμίζοντάς τους τη μεγάλη ηθική υπόσχεση της κυβέρνησης και τη σημασία της ελευθερίας του Τύπου, καθώς και τη λογική του να ακούμε την επιστήμη και να σκεφτόμαστε σαν πλανήτης».
Όταν ο McKay ρώτησε τον σύμβουλο της προεκλογικής του εκστρατείας: «Τι κάνουμε τώρα;» Ο Redford, όπως φαίνεται, σκέφτηκε αυτό το ερώτημα και μετά αποφάσισε να δώσει μια απάντηση. «Αν έχετε μια τεράστια θάλασσα ευκαιριών για να βεβαιωθείτε ότι οι φωνές των πολλών μπορούν να πουν τις ιστορίες τους, φροντίστε να μην σπαταλήσετε ούτε μια σταγόνα από αυτήν».
Δημοσίευση σχολίου
Κάθε σχόλιο δημοσιεύεται αυτόματα. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και διατηρούμε το δικαίωμα να αφαιρέσουμε συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια όπου τα εντοπίζουμε. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το pieriaolympos.gr ουδεμία νομική ή άλλη ευθύνη φέρει.